Iäláttuvah

Iäláttuvâid mäksih pargoiäláttâhlájádâsah já Kela. Pargoiäláttâhlájádâsah mäksih pargoiäláttuv. Tot vuáđuduvá páálkán já eres pargopuáđoid. Jis pargoiäláttuv lii ucce, te tun puávtáh finniđ iäláttuv meid Kelast.

Pargoiäláttâhlájádâsah já Kela mäksih iäláttuvâid kuulmâ sierâlágán tiileest. Tun puávtáh finniđ iäláttuv, ko tun juuvsah iäláttâhave. Ovdil iäláttâhave tun puávtáh finniđ iäláttuv pargonavcâttesvuođâ tâi pargottesvuođâ vuáđuld. Toos lasseen tun puávtáh finniđ peerâiäláttuv, jis tuu omâháš jáámá.

Vyelni orroo kován láá nurrum iäláttuvah já ton muulsâiävtuh sierâ tiilijn.

Iäláttuv lasseen tun puávtáh finniđ Kelast

• pärnialedem
• iäláttuvfinnejeijee aassâmtorjuu
• iäláttuvfinnejeijee tipšotorjuu
• radostâhlase já paijeelmiärálâš radostâhlase
• vuáđuáigápuátutoorjâ.

Mii lii pargoiäláttâh?

Váldu-uási iäláttuvâin láá pargoiäláttuvah. Pargoiäláttâh čoggâšuvá, ko tun lah pargoost já finniih päälhi.

Pargoiäláttuvâid hoittájeh pargoiäláttâhlájádâsah, moh láá maaŋgah.

Tun já tuu pargoadeleijee leppee máksám tuu pargoiivij mield pargoiäláttâhmáávsuid. Tuu iäláttuv meeri meriduvvoo tađe mield, ete mon ennuv tun lah ánsášâm pargokarrieer ääigist.

Priivaat irâtteijee lii máksám iäláttâhmáávsuid iäláttâhfinnodâhân, mon sun lii valjim.

Eennâmtuáluirâtteijee lii máksám iäláttâhmáávsuid suu jieijâs iäláttâhlájádâsân, Melan.

Tun finniih tiäđu pargoiäláttuvâin

• tuu jieijâd pargoiäláttâhlájádâsâst
• Iäláttâhtorvokuávdáást (Eläketurvakeskus)
• neetist tyoelake.fi-siijđoin (suomâkielân).

Mii lii aalmugiäláttâh?

Jis tun jieh finnii pargoiäláttuv tâi jis tot lii ucce, te Kela máksá tunjin aalmugiäláttuv.

Tun puávtáh finniđ aalmugiäláttuv oles mere tuše, jis tun finniih pargoiäláttuvâid vuála 66 eurod mánuppaajeest. Jis tun finniih pargoiäláttuvâid eenâb, te aalmugiäláttâh lii ucceeb tâi jieh finnii tom ollágin.

Aalmugiäláttuv oles meeri lii suulân 783 eurod mánuppaajeest. Jis tust lii pelikyeimi tâi ávuskyeimi, te aalmugiäláttuv oles meeri lii suulân 699 eurod mánuppaajeest.

Aalmugiäláttâh puáhtá leđe ucceeb, jis tun lah váldám aalmugiäláttuv toledum puárásijiäláttâhân ađai ovdil 65 ive ahe.

Aalmugiäláttâh puáhtá leđe ucceeb meid talle, jis tun lah aassâm olgoenâmijn. Jis tun varriih olgoenâmáid, te tuu aalmugiäláttuv mäksim puáhtá koskâlduđ.

Koijâd Kela palvâlemnumerist, maht olgoenâmijn aassâm tâi olgoenâmáid varrim vaaigut aalmugiäláttâhân. 

Aalmugiäláttuv ucedeh

• pargoiäláttâh
• eres iäláttuvah já sajanmáávsuh, maid tun finniih.

Aalmugiäláttuv iä ucceed

• pelikyeimi puáđuh
• päärni tipšom ääigi čoggâšum iäláttâh
• uápui jotteem ääigi nurrum iäláttâh
• pargonavcâttesvuotâiäláttuv kerdialedem.

Kela iäláttuvâin já pargoiäláttuvâin piärroo viäru.

Aalmugiäláttuv puáturääjih

Tun puávtáh finniđ aalmugiäláttuv, jis tuu eres aalmugiäláttâhân vaigutteijee iäláttuvah já sajanmáávsuh láá ucebeh ko čuávuvááh puáturääjih:

• suulân 1 449 eurod mánuppaajeest, jis tust lii ávuspelikyeimi tâi näimipelikyeimi
• suulân 1 617 eurod mánuppaajeest, jis tun aasah ohtuu.

Puáturääjih sättih leđe ucebeh, jis tun lah aassâm olgoenâmijn. Puáturääjih sättih leđe motomijn tiilijn meid stuárráábeh.

Kela meerrid aalmugiäláttuvâst iäskán ko lii čielgâs, ete mon ennuv tun finniih eres iäláttuvâid.