Uáppulovnâ | Anarâškielâ | KelaMoonâ siskáldâsân

Uáppulovnâ

Tun puávtáh ruttâdiđ jieijâd uápuid meid väldimáin paaŋkist uáppuloovnâ. Tun máávsáh loovnâ maassâd, ko tuu uápuh láá nuuhâm.

Tun puávtáh finniđ uáppuloovnân staatâtáhádâs, jis tun finniih uáppuruuđâ tâi  rävisolmoošškovlimtorjuu. Staatâtáhádâs uáivild, ete Kela máksá loovnâ maassâd paaŋkin, jis tun jieh jieš paste mäksiđ tom. Kela kuittâg piärá loovnâ tust maŋeláá maassâd.

Uusâ uáppuloovnâ staatâtáhádâs Kelast. Tun puávtáh uuccâđ tom siämmást ko uusah uápputorjuu.

Ko Kela lii mieđettâm tunjin uáppuloovnâ staatâtáhádâs, te tun puávtáh jieš valjiđ, ete mon paaŋkist tun uusah uáppuloovnâ. Tun koolgah jieš ráđádâllâđ loovnâst já ton iävtuin, tego riäntust já maassâd mäksimist.

Uáppuloovnâ staatâtáhádâs puáhtá finniđ meiddei vaanhim kulen ässee 18-19-ihásâš, veikâ sun ij finnii uáppuruuđâ. Meiddei jiečânávt ässee vuálá 17-ihásâš puáhtá finniđ uáppuloovnâ  staatâtáhádâs, jis suu vaanhimij puáđuh láá uceh.

Uáppuloovnâ mere

Vuálá 18-ihásâš finnee loovnâ 300 eurod mánuppaajeest. Vuálá 18-ihásâš taarbâš vaanhimij mietâmâš uáppuloovnâ paajeedmân. 18-ihásâš já tađe puárásub finnee uáppuloovnâ 650 eurod mánuppaajeest. Olgoenâmijn uáppee finnee uáppuloovnâ 800 eurod mánuppaajeest.

Tun meridah jieš, ete pajedah-uv loovnâ já mon ennuv loovnâ tun pajedah ain häävild.

Uáppuloovnâ riäntuh lasettuvvojeh lovnâsuumán ton ääigi, ko tun finniih uápputorjuu. Ko tun jieh innig finnii uápputorjuu, te tun finniih paaŋkist reekkig riäntui já loovnâ mäksim várás.

Luuvâ lase uáppuloovnâ staatâtáhádâs ucâmist (suomâkielân).

Uáppulovnâpuáráttâs

Kela puáhtá mäksiđ uási tuu uáppuloovnâst, jis tun čođâlditáh ollâškovlâtotkos meriääigi siste. Tot nabdoo uáppulovnâpuáráttâssân.

Uáppulovnâpuáráttâs lii 40 prosenttid ton uáppuloovnâ meereest, mii mana paijeel 2 500 eurod. Uáppulovnâpuáráttâsâst lii enâmusmeeri. Enâmusmeeri lii kiddâ tast, ete mon vijđes totkos tun lah čođâldittám.

Tun puávtáh finniđ uáppulovnâpuáráttâs, jis puoh čuávuvááh iävtuh tiävdojeh:

  • Tun lah algâttâm vuossâmuid ollâškovlâuápuid 1.8.2014 tâi ton maŋa.
  • Tun lah čođâldittám totkos meriääigi siste.
  • Tust lii paijeel 2 500 eurod uáppulovnâ.

Jis tun jieh čođâldit totkos meriääigi siste, te tun puávtáh kuittâg finniđ uáppulovnâpuáráttâs, jis tuu uápuh láá hiđásmâm tohálii suujâ keežild.

Tohálâš suijâ lii ovdâmerkkân puáccám, mutâ tuše jis tun lah finnim puoccâmpeiviruuđâ. Tohálâš suijâ lii meiddei ovdâmerkkân päärni finnim, mutâ tuše jis tun lah finnim vaanhimpeiviruuđâ.

Táválávt tun jieh taarbâš sierâ uuccâđ uáppulovnâpuáráttâs. Kela vuolgât tast tunjin miärádâs, ko tun lah valmâštum ollâškoovlâst.

Uáppulovnâpuáráttâs kalga kuittâg uuccâđ, jis tun halijdah finniđ tom ollâopâttuvâst čođâldittum vyeleeb ollâškovlâtotkos maŋa.

Jis tun lah čođâldittám totkos olgoeennâmlii ollâškoovlâst, te almoot tast Kelan.

Riänttutoorjâ

Jis tun lah lopâttâm tuu uápuid já tust láá uccâ puáđuh já uáppulovnâ, te tun puávtáh uuccâđ Kelast riänttutorjuu. Talle Kela máksá tuu uáppuloovnâ riäntuid. Tun jieh taarbâš mäksiđ taid Kelan maasâd.

Luuvâ lase

Sijđo lii peividum 21.6.2023