Mättläinn | Nuõrttsääʹmǩiõll | KelaSirddu siiskõʹsse

Mättläinn

Vuäitak teäggted määttääd še vääʹldeeʹl baaŋkâst mättlääin. Määusak lääin mååust, ko määttad lie puuttâm.

Vuäitak vuäǯǯad mättlainnu riikkstaanmõõžž, jõs vuäǯǯak mätt-tieʹǧǧ leʹbe vuõrâsoummiškooultemtuärjjõõzz.

Riikkstaanmõš miârkkšââvv, što Kela mähss lääin mååust baʹŋǩǩe, jõs jiõk jiõčč pââʹst mäʹhssed tõn. Kela kuuitâǥ peʹrrai lääin tuʹst mâʹŋŋlakast mååust.

Ooʒʒ mättlääin riikkstaanmõõžž Kelast. Vuäitak ooccâd tõn seämmast, ko ooʒʒak mätt-tuärjjõõzz.

Ko Kela lij miõttâm tuʹnne mättlääin riikkstaanmõõžž, vuäitak jiõčč vaʹlljeed, koon baaŋkâst ooʒʒak mättlääin. Ton õõlǥak jiõčč saǥstõõllâd lääin da tõn määinai pirr, mâʹte koorǥ da mååustmäʹhssem pirr.

Mättlääin riikkstaanmõõžž vuäitt vuäǯǯad še puärraz åʹrnn jälsteei 18–19-ekksaž, håʹt son ij vuäǯǯ mätt-tieʹǧǧ. Jiõččines jälsteei vuâlla 17-ekksaž še vuäitt vuäǯǯad mättlääin riikkstaanmõõžž, jõs suu puärrsin lie uuʹcces puåtti.

Mättlääin mieʹrr

Vuâlla 18-ekksaž vuäǯǯ lääin 300 euʹrred määnpââʹjest. Vuâlla 18-ekksaž taarbaš puärrsees miõđtummuž mättlääin kaggmõʹšše. 18-ekksaž da tõn puärrsab vuäǯǯ mättlääin 650 euʹrred määnpââʹjest. Ålggjânnmin mättʼtõõtti vuäǯǯ mättlääin 800 euʹrred määnpââʹjest.

Mieʹrrääk jiõčč, kaaggak-a lääin da mõõn jiânnai lääin kaaggak õhttân vuâra.

Mättlääin koorǥid lââʹzztet läinnsuʹmme tõn ääiʹj, ko vuäǯǯak mätt-tuärjjõõzz. Ko jiõk teänab vuäǯǯ mätt-tuärjjõõzz, vuäǯǯak baaŋkâst laask koorǥi da lääin mäʹhssem vääras.

Looǥǥ lââʹzz mättlääin riikkstaanmõõžž ooccmest (lääddas).

Mättläinnpueʹrõs

Kela vuäitt mäʹhssed vueʹzz mättläinstad, jõs čõõđtak õllškooultuʹtǩǩõõzz mieʹrrääiʹjest. Tõn kååččat mättläinnpueʹrõssân.

Mättläinnpueʹrõs lij 40 proseeʹnt tõn mättlääin meäʹrest, kååʹtt mâânn pâʹjjel 2 500 eeuʹrest. Mättläinnpueʹrõõzzâst lij jäänmõsmieʹrr. Jäänmõsmieʹrr lij ǩidd tõʹst, mõõn veiddsõs tuʹtǩǩõõzz leäk čõõđtam.

Vuäitak vuäǯǯad mättläinnpueʹrõõzz, jõs puk täk määin teâuddje:

  • Leäk alttääm vuõssmõs õllškooulmäättääd 1.8.2014 leʹbe tõn mâŋŋa.
  • Čõõđtak tuʹtǩǩõõzz mieʹrrääiʹjest.
  • Tuʹst lij mättläinn pâʹjjel 2 500 euʹrred.

Jõs jiõk čõõđât tuʹtǩǩõõzz mieʹrrääiʹjest, vuäitak kuuitâǥ vuäǯǯad mättläinnpueʹrõõzz, jõs tuu määtt lie njuässam primmsallaš määin diõtt.

Primmsallaš mäinn lij ouddmiârkkân puâccjõõvvmõš, leâša tåʹlǩ jõs leäk vuäǯǯam puõʒʒâlmpeiʹvvtieʹǧǧ. Primmsallaš mäinn lij še ouddmiârkkân päärna vuäǯǯmõš, leâša tåʹlǩ jõs leäk vuäǯǯam puärrsipeiʹvvtieʹǧǧ.

Takainalla mättläinnpueʹrõõzz ij taarbâž ooccâd. Kela vuõlttad tõʹst tuʹnne tuʹmmstõõǥǥ, ko leäk valmštõõvvâm õllškooulâst.

Mättläinnpueʹrõõzz feʹrttai kuuitâǥ ooccâd, jõs haaʹlääk vuäǯǯad tõn universiteeʹttest čõõđtum vueʹllǥab õllškooultuʹtǩǩõõzz mâŋŋa.

Jõs leäk čõõđtam tuʹtǩǩõõzz ålggjânnam õllškooulâst, iʹlmmet tõʹst Kelaaʹje.

Korggveäʹǩǩvuõtt

Jõs leäk jõskkâm määttääd da tuu puåtti lie occka da tuʹst lij mättläinn, vuäitak ooccâd Kelast korggveäʹǩǩvuõđ. Teʹl Kela mähss mättlääinad koorǥid. Tuʹst ij taarbâž mäʹhssed tõid Kelaaʹje mååust.

Looǥǥ lââzz

Seidd peeiʹvtum 21.6.2023