Teâttsuõjj da persoonteâđai ǩiõttʼtõõllmõš Kelast

Kela ouddõõzzid kuulli aaʹššin vueiʹttep ââʹnned teâđääd ouddmiârkkân teʹl, ǥu

• ǩiõttʼtõõllâp ouddõsaaʹššääd
• kääzzkâʹsttep tuu äʹššneǩ-kääzzkõõzzâst
• kååʹccep siiʹsǩpeäʹlnn mij toiʹmmjummuž
• šiõttõõllâp äʹššneǩ-kääzzkõõzz da äʹššneǩsaaǥǥtõõzz.

Jeeʹres aaʹššin vueiʹttep ââʹnned teâđääd ouddmiârkkân teʹl, ǥu

• čõõđtep Kela mieʹrruum lääʹjjmeâldlaž statistikk- da tuʹtǩǩeemtuâjaid
• viikkâp ooudårra mij toiʹmmjummuž
• čõõđtep mij jeeʹres toiʹmmjummuž, kookk lie ouddmiârkkân rekrytâsttmõõžži da haʹŋǩǩummši tuejjummuš di vaaldšmallaš aaʹšši da oođâsǩiiʹrji tiʹllʼjõõzzi ǩiõttʼtõõllmõš.

Tuʹst jijstad: Vuäǯǯap teâđaid tuʹst jijstad, ouddmiârkkân jiijjad tiuddeem ooccmõõžžin da tõi meâlddõõzzin.

Jeeʹres veʹrǧǧniiʹǩǩin: Jõs lääʹjjest lij nuʹtt šiõttuum, vueiʹttep vuäǯǯad persoonteâđääd veʹrǧǧniiʹǩǩin, mâʹte Digi- da meerteâttkonttrest da Piiđvaaldšmest.

Kelast persoonteâđääd ǩiõttʼtâʹlle tåʹlǩ tõk tåimmneeʹǩǩ, kooi tuâjaid teâđääd ǩiõttʼtõõllmõš kooll. Kela vuåpp persoonteâđai ǩiõttʼtõõllmõõžž jeeʹres naaʹlivuiʹm.

Kela tåimmneeʹǩǩ lie pâi õõlǥtum tuõʹllʼjed teâđääd peeitast åålǥpeällsain.

Kela vuäitt tuejjeed automaattlaž tuʹmmstõõǥǥid nåkam aaʹššin, kooi čåuʹddma ij kuul  smiõttmõš. Automaattlaž tuʹmmstõk lij tuʹmmstõk, koonn tuejjummša ooumaž ij leäkku vuässõõttâm. Automaatio vueiʹtlvâstt jåʹttlab da viõusab kääzzkõõzz.

Jõs ääʹšš čåuddmõš õõlǥat smiõttmõõžž, teʹl čåuddmõõžž tuejjad pâi Kela tåimmneǩ.

Lääʹddjânnmest veʹrǧǧniiʹǩǩi tuejjeem automaattlaž tuʹmmstõõǥǥin šiõtteet vaaldâšmlääʹjjest (434/2003) da teâttvaaldšemlääʹjjest (906/2019). Automaattlaž tuʹmmstõʹǩǩe vuäitt ooccâd muttâz, mâʹte jeeʹres Kela tuejjeem tuʹmmstõõǥǥid še.

Tääʹrǩab teâđaid Kela automaattlaž tuʹmmstõõǥǥin da muuttâsooccmest kaaunak mij seeidast Automaattlaž tuʹmmstõõǥǥ (lääddas).

Kela luõvat lääʹjjest šiõttuum vuõʹjjin persoonteâđääd nuuʹbbid veʹrǧǧniiʹǩǩid. Måttmešt vueiʹttep še luõvted teâđääd jeeʹres vueʹsspieʹlid, jõs leäk ouddam tõõzz miâsttmõõžžad.

Kelast vueiʹtet luõvted teâđaid še ouddmiârkkân tuʹtǩǩeem- da statistikkââʹnnma, ǥu luõvtummuš vuâđđââvv sosiaal- da tiõrvâsvuõtt-teâđai nuuʹbbsâjjsaž âânnmõõžž kuõskki läkka leʹbe nuʹtt sarnnum sekundäärläkka 552/2019 leʹbe jiõččnažlaaʹjjid vuâđđõõvvi teâttvuäǯǯamvuõiggâdvuõđid. Täʹl luõvtemnalla åårrai teâtt lij juʹn-a anonymisõsttum leʹbe pseudonymisõsttum. Anonymisõsttum teâtt miârkkšââvv, što teâđ ij vueiʹt teänab õhtteed tuʹnne ni mäʹhtt. Pseudonymisõsttum teâtt miârkkšââvv, što jiõk leäkku teänab tobdstemnalla teâđain lââʹssteâđaitaa.

Kelast luõvtet teâđääd nuuʹbb ooumže, jõs tät håidd Kela-aaʹššääd peäʹlstad. Kelast nuuʹbb peäʹlest äʹššeem pirr kaaunak teâđ seeidast Kela-aaʹšši håiddmõš nuuʹbb peäʹlest. Seeidast peäggtep

• päärna peäʹlest äʹššeem pirr Kelast
• tiuddâkksa peäʹlest äʹššeem pirr Kelast
• ouddõsǩiõččâmväʹlddummšest
• ouddõsǩiõččmõõžžâst.

Kelast lij õõlǥtõs seeilted persoonteâđääd. Leäʹp meäʹrtõõllâm persoonteâđai seeiltemaaiʹjid jeeʹres laaʹjji, mâʹte ouddõõzzid kuõskki laaʹjji, vuâđald.

Teâđ seeiltemaaiʹjin vuäǯǯak teâttsuõjjčiõlǥtõõzzin.

Teâttsuõjjčiõlǥtõõzzin kaaunak tääʹrǩab teâđ persoonteâđai ǩiõttʼtõõllmõõžžâst, tõn diõtt ǥu teâttsuõjjčiõlǥtõõzzin kovveet tääʹrǩben persoonteâđai jeeʹresnallšem ǩiõttʼtõõllâmvuõʹjjid.

Kela teâttsuõjjčiõlǥtõõzz (lääddas)

Kanta-kääzzkõõzzi teâttsuõjjčiõlǥtõõzz (kanta.fi, lääddas)

Tuʹst lij vuõiggâdvuõtt vuäǯǯad teâđ persoonteâđääd ǩiõttʼtõõllmõõžžâst. Tät vuõiggâdvuõtt vuâđđââvv teâttsuõjjasetõõzz 12., 13. da 14. artiklaaʹje.

Tän sijddu lij norrum teâtt persoonteâđai ǩiõttʼtõõllmõõžžâst Kela toiʹmmjummšest.

Tuʹst lij vuõiggâdvuõtt vuäǯǯad tieʹtted, koid teâđaid tuʹst ǩiõttʼtõõllâp, da vuäǯǯad kopio persoonteâđain.

Lââʹssen tuʹst lij vuõiggâdvuõtt vuäǯǯad tieʹtted jeeʹrab mieʹldd

• teâđääd ââʹnnemjuurd
• teâđääd seeiltemäiʹǧǧ
• teâttkäivv, koʹst teâtt lij vuåǯǯum
• vueʹsspeäʹl, koid luõvtep teâđääd.

Vuäitak teâđääd täʹrǩstem diõtt ââʹnned tuu täʹrǩstemvuõiggâdvuõđ tõn vääras, što ǩiõttʼtõõllâp teâđääd vueʹǩǩšânji da lääʹjjmeâldlânji.

Nääiʹt âânak tuu täʹrǩstemvuõiggâdvuõđ:

1. Tiuddâd lomaakk Täʹrǩstemraukkmõš (​​​​​​Tarkastuspyyntö, pdf, lääddas) pdf) leʹbe ǩeeʹrjet raukkmõõžž jiijjad maall mieʹldd.

   • Vuäitak tiuddeed lomaakk liâdglaž häämast leʹbe raukkâd tõn põʹmmai âʹlnn kääzzkõspääiʹǩest.
   • Jõs tuejjääk jiijjad maall meâldlaž täʹrǩstemraukkmõõžž, iʹlmmet tõʹst nõmm- da õhttvuõđteâđaid da iʹlmmet, koid teâđaid haaʹlääk da koonn ääiʹj kuõskeeʹl.
2. Vuõlttâd persoonteâđääd kuõskki raukkmõõžž Kela ǩeeʹrjeempäikka neʹttpooʹštin leʹbe pååʹšt mieʹldd.

   • Jõs tooiʹmtak raukkmõõžž neʹttpååʹšt mieʹldd, siâzztõõllâp ââʹnned suõjjuum neʹttpååʹšt. Vuäppõõzz suõjjuum neʹttpååʹšt vuõlttummša:
     • Suõjjuum neʹttpååʹšt vuõlttummuš Kelaaʹje (pdf, lääddas)
     • Suõjjuum neʹttpååʹšt vuõlttummuš Kelaaʹje Suomi.fi-tiõttin (pdf,lääddas).
   • Jõs tooiʹmtak raukkmõõžž pååʹšt mieʹldd, vuõlttâd tõn addrõʹsse Kela, Kirjaamo, PL 450 56 Kela.

Täʹrǩstemvuõiggâdvuõtt vuâđđââvv teâttsuõjjasetõõzz 15. artiklaaʹje.

Looǥǥ lââʹzz tõʹst, mäʹhtt vuäitak ââʹnned vuõiggâdvuõđääd.

Tuʹst lij vuõiggâdvuõtt vuõiǥeed puäst teâđääd da tääʹrǩsmâʹtted teeivteʹmes teâđääd. Tät vuõiggâdvuõtt vuâđđââvv teâttsuõjjasetõõzz 16. artiklaaʹje.

Hoʹhsse, što vuõiggâdvuõtt teâđai vuõiǥummša lij jeeʹres äʹšš ǥu Kela uʹvddem ouddõstuʹmmstõõǥǥ mottmõš (lääddas).

Tuʹst lij tiõttum vuõʹjjin vuõiggâdvuõtt õõlǥted teâđääd jaukkummuž. Vuäitak õõlǥted teâđai jaukkummuž ouddmiârkkân teʹl, ǥu tuu teâđaid ij leäkku teänab tarbb leʹbe ǥu teâđ lie ǩiõttʼtõllum lääʹjj vuâsttsânji.

Kela ij vueiʹt jaukkeed teâđääd teʹl, ǥu Kelaaʹje lij lääʹjjest šiõttuum tuâjj, kååʹtt ooudald teâđääd seeiltummuž. Ouddmiârkkân Kela ouddõståimm lij näkam lääʹjjest šiõttuum tåimm.

Vuõiggâdvuõtt vuäǯǯad persoonteâđaid jaukkuum vuâđđââvv teâttsuõjjasetõõzz 17. artiklaaʹje.

Tuʹst lij tiõttum vuõʹjjin vuõiggâdvuõtt rajjted teâđääd ǩiõttʼtõõllmõõžž. Vuäitak rajjted ǩiõttʼtõõllmõõžž ouddmiârkkân teʹl, jõs meeʹst ǩiõttʼtõllum tuu kuõskki teâđ lie miõlstad puästtad.

Ǩiõttʼtõõllmõõžž rajjtummuš miârkkšââvv, što Kela ij vueiʹt tuejjeed teâđäädvuiʹm jeeʹres ǥu seeilted tõiʹd.

Vuõiggâdvuõtt rajjted persoonteâđai ǩiõttʼtõõllmõõžž vuâđđââvv teâttsuõjjasetõõzz 18. artiklaaʹje.

Teâttsuõjjasetõõzzâst lie kuuitâǥ måtam čårstõõǥǥ, kooi vuâđald teâđaid vueiʹtet ǩiõttʼtõõllâd, håʹt leʹččiǩ rajjtam teâđääd ǩiõttʼtõõllmõõžž.

Kela ouddõstååimast vuõiggâdvuõtt rajjted teâđai ǩiõttʼtõõllmõõžž vuäitt leeʹd ouddõslaaʹjji meâldlânji cõggum teʹl, ǥu rekisterõsttum oummu õõlǥtõs ǩiõttʼtõõllmõõžž rajjtummšest lij čiõlggsânji vuâđtem.

Tuʹst lij vuõiggâdvuõtt vuâsttlâʹstted teâđääd ǩiõttʼtõõllmõõžž teʹl, ǥu ǩiõttʼtõõllâm vuâđđan lij vuõiggõttum ouddõs, õõlmâs vääʹld âânnmõš leʹbe aalmjallaš ouddõs. Tääʹrǩab teâđ ǩiõttʼtõõllmõõžž vuâđain kaaunak teâttsuõjjčiõlǥtõõzzin.

Vuäitak vuâsttlâʹstted teâđääd ǩiõttʼtõõllmõõžž, jõs persoonteâđääd leʹččeš ââʹnnmen ouddmiârkkân sekundäärlääʹjj (552/2019) meâldlaž ââʹnnemjurddjid. Lââʹssteâđaid näkam ǩiõttʼtõõllmõõžž vuâsttlâsttmõõžžâst kaaunak mij seeidast Teâttlååʹv da teâttaunstžžzz (Tietotarjotin.fi, lääddas).

Jõs âânak tuu vuâsttlâʹsttemvuõiggâdvuõđ, ärvvtõõllâp, õõlǥči-a Kela jõskkâd ǩiõttʼtõõllmõõžž tuu vuâsttlâʹsttemiʹlmmtõõzz meâldlânji avi lij-a teâđääd ǩiõttʼtõõllâm juätkkmõʹšše õinn vuâđđtõllum mäinn.

Vuõiggâdvuõtt vuâsttlâʹstted persoonteâđai ǩiõttʼtõõllmõõžž vuâđđââvv teâttsuõjjasetõõzz 21. artiklaaʹje.

Oummust lij vuõiggâdvuõtt vuäǯǯad persoonteâđeez nuuʹbb rekistertuõʹllʼjeeja serddmõõžž vääras, jõs ooumaž lij jiõčč tooiʹmtam persoonteâđeez rekistertuõʹllʼjeeja da teâđai ǩiõttʼtõõllmõš vuâđđââvv miâsttmõʹšše leʹbe suåppmõʹšše.

Tät vuõiggâdvuõtt ij tääuʹjmõsân suåv Kela toiʹmmjummša, ǥu vuõiggâdvuõđ ij vueiʹt ââʹnned ouddmiârkkân teʹl, ǥu persoonteâđai ǩiõttʼtõõllmõõžžâst lij kõõččmõš lääʹjjest šiõttuum tuâj håiddmõõžžâst.

Vuõiggâdvuõtt seʹrdded personteâđaid riâžldõõǥǥâst nobba vuâđđââvv teâttsuõjjasetõõzz 20. artiklaaʹje.

Juõʹǩǩkast lij vuõiggâdvuõtt tooiʹmted persoonteâđeez ǩiõttʼtõõllmõõžž kuõskki ääʹšš teâttsuõjjlääʹjjšiõttummuž jääʹǩǩtummuž vuåppai veʹrǧǧneeʹǩǩ ǩiõttʼtõõllâmnalla. Lääʹddjânnmest vuåppâmveʹrǧǧneǩ lij teâttsuõjjväʹlddneeʹǩǩ koontâr (tietosuoja.fi).

Läittamvuõiggâdvuõtt vuâđđââvv teâttsuõjjasetõõzz 77. artiklaaʹje.

Vuäitak vuõltteed persoonteâđääd kuõskki raukkmõõžž Kela ǩeeʹrjeempäikka neʹttpooʹštin leʹbe pååʹšt mieʹldd.

Jõs vuõlttääk raukkmõõžž neʹttpååʹšt mieʹldd, siâzztõõllâp ââʹnned suõjjuum neʹttpååʹšt. Vuäppõõzz suõjjuum neʹttpååʹšt vuõlttummša:

• Suõjjuum neʹttpååʹšt vuõlttummuš Kelaaʹje (pdf, lääddas)
• Suõjjuum neʹttpååʹšt vuõlttummuš Kelaaʹje Suomi.fi-tiõttin (pdf, lääddas).

Jõs vuõlttääk raukkmõõžž pååʹšt mieʹldd, vuõlttâd tõn addrõʹsse Kela, Kirjaamo, PL 450 56 Kela.

Vuäitak še tuejjeed raukkmõõžž teʹlfoonin leʹbe jieʹlled äʹššeem diõtt Kela kääzzkõspääiʹǩest. Vaʹrrjõõđ tuõđsted jiijjad persoonvuõđ.

Vaʹstteep persoonteâđaid kuõskki raukkmõʹšše määnpââʹj seʹst da iʹlmmtep še, jõs raukkmõõžž ij leäkku vueiʹtlvaž lääʹjjšiõtteem vuâđald tieuʹdded.

Jõs vaʹsttõõzz jeät vuõittu vuâđđtõllum määinast tooiʹmted määnpââʹj seʹst, Kela vuäitt juäʹtǩǩed mieʹrrääiʹj jäänmõsân 2 määnpõõʹjin. Täʹl iʹlmmtep mieʹrrääiʹj juätkkmõõžžâst määnpââʹj seʹst tõn määʹttest, ǥu leäʹp välddam vuâstta raukkmõõžž. Seämmast iʹlmmtep še määinaid mieʹrrääiʹj juätkkmõʹšše.

Persoonteâđaid kuõskki raukkmõš da västtõs lie tääuʹjmõsân määusteeʹm. Jõs rekisterõsttum oummu raukkmõš lij čiõlggsânji vuâđtem leʹbe toolktem, Kela vuäitt peʹrrjed tõõzz vaʹsttummšest toolkvaž määus leʹbe ǩeâlddõõttâd raukkmõõžž teâuddmõõžžâst.